Yasemin İnceoğlu
Her ne kadar Hint bürokrasi kültüründe "bilgi verme", "bilgiyi kamu ile paylaşma"
alışkanlığını reddeden bir tavır sergilense de demokratik değerlerin baş savunuculuğunu yapan
araştırmacı gazetecilik ülkedeki politik yolsuzlukların ortaya çıkarılmasında çok önemli bir rol
üstlenmekte.
Şu günlerde Yeni Delhi sokaklarında herhangi bir logoya,şirket ismine ve ürün adına
yer vermeyen bir billboard göze çarpıyor: "II.raund. Özgürlükler Kısıtlanamaz". Bunun I. raundu kısaca
şöyle: Hindistan'ın entelektüel elit kesim tarafından okunan, edebi ve kültürel haberlere yer veren
tehelka.com (Hindu dilinde sansasyon anlamında kullanılmakta) sitesi Haziran 2001"de Savunma Bakanı
George Fernandes'in evinde silah pazarlığı yapan politikacıları rüşvet alırken gizli kamera ile
görüntülemişti. Silah satıcılığı rolünü üstlenenler de sitenin gazetecileriydi.
Hindistan Savunma Bakanlığı"ndaki politik yolsuzluğu ortaya koyan tehelka.com sitesinin geçmişi oldukça yeni, Haziran 2000"e dayanıyor. Defalarca baskına uğrayan sitenin en büyük finansörü Shankar Sharma en ufak bir kanıt bulunamamasına rağmen, vergi yolsuzluğu yaptığı gerekçesiyle tutuklanıp hapse atıldı, banka hesapları donduruldu.
Savunma Bakanı Fernandes adı temize çıkana kadar kabineye dönmemek üzere istifa ettiğini açıkladı. Fernandes'in dışında görüntülenenler arasında iktidardaki Hindu Milliyetçi Partisi Başkanı Banjaru Laxman, Samata Sosyalist Partisi Başkanı Jaya Jaitley ve 30 hükümet yetkilisi bulunuyordu.
Venkataswami Soruşturma Komisyonu kamerada tespit edilmiş yetkilileri sorgulamak üzere iş başına çağrıldığında, rüşvet alanları değil de tehelka çalışanlarını sorguya çekmeyi yeğledi. Yani yolsuzluğa karışanlar korundu, yolsuzluğu ortaya çıkaranlar hedef gösterildi. Hükümet daha da ileri giderek, tehelka aleyhinde ahlak dışı sayılabilecek bir propaganda hareketi başlattı.
Gazeteciler tutuklandı, gazetenin ofisleri arandı, site 620.000 pound gibi büyük bir borç altına girdi. Tehelka"nın kurucusu Tarun Tejpal Pakistan İstihbarat Servisi"nin ajanı olmakla suçlandı. Ama Politik skandalın baş aktörlerinden George Fernandes yine Savunma Bakanlığına döndü. Parlamentodaki muhalefetin savunma Bakanını boykot etmesi de pek bir şeye yaramadı.
Vejpayee hükümeti, tehelka.com'un haberinin, gazetecilik ile bağdaşmadığını iddia ettiği gibi, Hindistan'ı istikrarsızlığa sürükleyen bir tuzak olarak da tanımlamaktan çekinmedi.
Site son iki yıldır gazetecilik mesleğini icra etmek yerine, zamanının büyük bölümünü Komisyon için gerekli olduğu söylenen dokümanları toparlamak için harcadı, gazeteciler ve editörler bir ay boyunca sorgulandılar, yani kısacası "ulusal çıkar" yararına yaptıkları bu haber için çok yüksek ücret ödediler.
tehelka.com sitesinin ruhunu canlandırmak amacıyla önümüzdeki günlerde Agni medya grubu tarafından yayımlanacak olan "Halkın Gazetesi Tehelka" Yeni Delhi, Mumbai, Chennai, Calcutta, Bangalore ve Pune"deki bayilerde yerini alacak. Tejpal, haftalık İngilizce gazetenin yayımlanma müjdesini "Ölmeyi reddettik, politikacılarımızı utandırarak, yeniden ayağa kalkıp savaşmaya başlayalım" diyerek verdi.
71 kurucu abonesi arasında Nobel ödüllü romancı Naipaul, (tehelka.com"un yayın kurulu"nda da yer alıyordu) Mira Nair (Muson Düğünü filminin ödüllü yönetmeni, aynı zamanda ülkemizde vizyonda olan 11 Eylül filminin 11 yönetmeninden biri), ödüllü yazar Arundhati Roy, Holywood"un en yüksek ücretli aktörü Shah Rukh Khan, Hindistan'ın en büyük özel hastanesi olan Apollo Hastanelerinin Başkanı Prathap Reddy, BBC"nin eski muhabiri Mark Tully, Parlamento üyesi ve avukat Kapil Sibal var.Kurucu abonelerinin verdiği bağışların dışında 30-40 bin aboneyi hedefleyen gazete herhangi bir politik partiden veya iş piyasasından maddi yardım almayacak. Bunu da mümkün olduğunca şeffaf ve bağımsız kalmak adına yapacak.
Hindistan özgürlük hareketinde korkusuz gazetecilik geleneği her zaman tetikleyici olmuştur. Ancak özellikle son 20 yıldır bağımsız gazetecilik tarihe karışmakta. Orta sınıf Hintli vatandaşlara göre Tarun gerçek bir Hintli kahraman,bir efsane figürü, çünkü orta sınıfın görmeye çok da alışık olmadığı bir gazetecilik örneği sergiliyor. Mayıs 2000"de Tehelka sitesinin kriket maçındaki şikeyi haber yapması sonucu, beş ünlü kriket oyuncusu sahalardan ömür boyu uzaklaştırılmıştı.
Savunma Bakanlığı"nın skandalında ise, Tejpal, Savunma Bakanlığı"ndaki askeri görevlileri baştan çıkarmak için hayat kadınlarını kullandığı ve gizli kamerada bu sahnelere yer verdiği için şiddetle eleştirilmişti. Ancak bu görüntüler kamuya yansımamıştı.Tejpal böyle yapmak zorunda kaldığı için özür diliyor ve şöyle diyordu: "25 yıl önceki gibi nezaket sınırları içinde gazetecilik yapsaydık bu başarıyı elde edemezdik. Ayrıca sıra dışı haberlerin ancak sıra dışı yöntemlerle yapılacağına inanıyorum".
Tarun Tejpal "Paris Review", "The Guardian" , "Financial Times" ve "Prospect" gibi uluslararası yayınlarda yazmış, haber dergisi "Outlook" ile 'indian Today" ve "The Indian Express" gruplarının editörlüğünü yapmış, yirmi yıllık kariyeri boyunca felsefe olarak "özgür, adil ve cesur haberciliği" benimsemiş bir gazeteci. Business Week ve Asiaweek gibi iki uluslar arası yayın organı Tarun Tejpal"ı Asya"nın en güçlü 50 iletişimcisi ve kanaat önderi arasına koydu.
2004 seçimlerini kazanacak gözüyle bakılan Vajpayee"nin sağ kanat hükümetinin, Tehelka"yı "bizimle uğraşırsan işte seni böyle vururuz" mesajı kuşkusuz Hindistan"daki tüm medya çevresini korkuttu. Statükocu yapıya sahip olan Hint basını için böyle bir gazetede çalışabilecek gazeteciler, ya şu an işsiz olup kaybedecek bir şeyi olmayanlar, ya da sistemi korkusuzca eleştirebilen, özgür, gözü pek kısacası ne yazık ki yalnız Hindistan"da değil, tüm dünyada nesli tükenen gazeteciler olacak.
Jurnal.net /
06.10.2003
